Na rynku pracy tworzą się coraz liczniejsze obszary zawodów deficytowych, które można zmniejszać m.in. poprzez politykę migracyjną nakierowaną na preferowanie wybranych kwalifikacji zawodowych, oceniają Instytut Debaty Eksperckiej i Analiz – Quant Tank i Fundacja Przyjazny Kraj (FPK). Drugą tendencją będzie rozwój elastycznych form zatrudnienia dla osób niemogących podjąć się pełnego etatu, dodali.
W drugiej dekadzie XXI wieku Polska po raz pierwszy w swojej historii zaczęła doświadczać zjawiska starzenia się ludności, czyli stopniowego zwiększania się wśród obywateli naszego kraju proporcji liczby sób starszych (w wieku 65+) w stosunku do liczby dorosłych osób poniżej tego wieku (18–64 lata), wskazano w raporcie „Demografia. Migracje. Rynek pracy w Polsce. Perspektywy po pandemii COVID-19 i wojnie w Ukrainie”, przygotowanego na zlecenie Fundacji Przyjazny Kraj przez Instytut Debaty Eksperckiej i Analiz – Quant Tank.
„Zmiany te były zgodne z prognozami przygotowywanymi już w połowie ostatniej dekady XX wieku, które wskazywały, że zarówno wzrost długości trwania życia, jak i gwałtowny spadek współczynnika dzietności całkowitej (tzw. TFR) z poziomu przeciętnego około dwojga dzieci na kobietę w trakcie jej życia do poziomu około 1,4 doprowadzi z czasem do wzrostu proporcji osób w wieku emerytalnym w porównaniu do liczby osób w tzw. wieku produkcyjnym. Od początku XXI wieku relatywnie niski, nawet w porównaniu do krajów Europy Zachodniej, poziom dzietności utrwalił się zarówno w Polsce, jak i w krajach naszego regionu, co oznacza, że konsekwencje tych zmian będą sięgały wielu dziesięcioleci. (…) Jest to początek trendu, który według prognoz demograficznych będzie obserwowany w perspektywie najbliższych dziesięcioleci” – czytamy w raporcie.
Tymczasem wchodzące na rynek pracy młode pokolenia od wielu lat są coraz mniej liczne. Jednocześnie w wiek emerytalny wchodzą pokolenia z powojennych wyżów demograficznych. To jeden z czynników, który sprawił, że w latach 2015–2020 polski rynek pracy przeszedł ewolucję od „rynku pracodawcy” do „rynku pracownika”, wskazali autorzy.
„Skutkiem jest również rekordowo niska stopa bezrobocia (w tym na tle krajów UE). Na rynku pracy tworzą się coraz liczniejsze obszary zawodów deficytowych. Jedną z metod ich zmniejszania może być polityka migracyjna nakierowana na preferowanie wybranych kwalifikacji zawodowych. Jednocześnie na rynku pracy coraz częściej będą pojawiać się osoby w wieku emerytalnym (choć zazwyczaj w niepełnym wymiarze czasu pracy). Drugą tendencją będzie rozwój elastycznych form zatrudnienia dla osób niemogących podjąć się pełnego etatu” – czytamy dalej.
Autorzy wskazują dalej, że wydaje się, iż z uwagi na zawirowania w gospodarce światowej okres rekordowo niskiego bezrobocia w Polsce może się już niedługo skończyć.
„Wzrost bezrobocia może okazać się testem dla polityki państwa adresowanej do imigrantów. Czy zostanie wybrane stosunkowo bezbolesne, ale krótkowzroczne rozwiązanie rozładowujące potencjalne problemy społeczne przez ograniczenia w dostępie cudzoziemców do rynku pracy i działania wypychające tych ludzi z Polski? Czy pojawią się elementy długoterminowej strategii i polityki migracyjnej ułatwiającej osobom przybywającym do Polski integrację na naszym rynku pracy, w społeczeństwie czy też korzystanie z usług publicznych, nawet jeśli będzie się to wiązać z kosztami? Wydaje się, że od sprawności państwa w tego typu działaniach zależy, czy powinniśmy się bać nadchodzącej 'katastrofy demograficznej'” – skonkludowali w raporcie.
Kluczowe rekomendacje w obszarze polityki społecznej i gospodarczej raportu są następujące:
1. Przygotowanie i przyjęcie całościowej polityki migracyjnej państwa, aby z powodu negatywnych procesów demograficznych zapobiec lub złagodzić spadek konkurencyjności gospodarki z uwagi na potencjalne deficyty na rynku pracy.
2. Wypracowanie i popularyzacja mechanizmów solidarności międzypokoleniowej opartej na relacjach społecznych i rodzinnych w warunkach coraz mniejszej liczebności kolejnych pokoleń i coraz większej mobilności pokoleń dzieci.
3. Zmiany w systemie kształcenia, organizacji warunków pracy oraz awansu zawodowego młodych lekarzy i personelu medycznego w celu podniesienia dostępności, efektywności i jakości ochrony zdrowia, która warunkuje wzrost dzietności oraz możliwość przedłużenia aktywności zawodowej pracowników.
4. Wprowadzenie mechanizmów wspierających dzietność, wynikających z elastyczności rynku pracy (w szczególności dla młodych matek) oraz szerokiej, dostępnej finansowo i niedyskryminującej alternatywy w zakresie opieki nad małymi dziećmi.
5. Popularyzacja elastycznych form dodatkowego zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu, skierowanych do osób poszukujących uzupełniającego dochodu.
W czwartek, 1 grudnia, w Szkole Głównej Handlowej (SGH) odbędzie się konferencja Quant Tank, Instytutu Statystyki i Demografii SGH oraz Fundacji Przyjazny Kraj na temat tego raportu. Agencja ISBnews jest patronem medialnym wydarzenia.
Źródło: ISBnews
