Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego inwestowania, w której w zamian za wpłaty inwestor otrzymuje tytuły uczestnictwa wyrażające proporcjonalny udział w aktywach funduszu. Fundusze inwestycyjne mogą pochwalić się długoletnią historią. Pierwsze formy wspólnego inwestowania sięgają końcówki XVIII wieku i wiążą się z rynkiem holenderskim. Fundusze inwestycyjne na dobre zaczęły rozwijać się jednak w USA, od pierwszego stworzonego i otwartego w 1924 roku. Od tego momentu rynek stopniowo się rozwijał, a najbardziej dynamiczną ekspansję zanotowano w latach 80. I 90. XX wieku. W ostatnich latach dynamika ich rozwoju spadła, przede wszystkim ze względu na wzrost popularności funduszy ETF. Mimo tego, w ostatnich 12 latach liczba funduszy na świecie wzrosła niemal dwukrotnie – z 66 400 w 2009 roku do 131 808 w 2021 r.
Podstawową korzyścią wynikającą z inwestowania w fundusze inwestycyjne jest dywersyfikacja. Portfele funduszy składają się z wielu elementów, dzięki czemu następuje redukcja ryzyka. Kolejną kwestią istotną dla inwestora jest możliwość powierzenia środków profesjonalnym zespołom zarządzającym, które dzięki elastyczności polityki inwestycyjnej mogą osiągać rezultaty przewyższające wynik indeksu wzorcowego. Bez wątpienia siłą funduszy inwestycyjnych jest też szeroka oferta rozwiązań, która umożliwia przesuwanie środków pomiędzy funduszami w zależności od własnych potrzeb.
Minusem funduszy inwestycyjnych jest relatywnie wysoki wskaźnik kosztów całkowitych. Ponadto rozwiązania te charakteryzują się mniejszą płynnością niż inne segmenty rynku. Inwestor niejednokrotnie jest zmuszony do czekania kilka dni na spieniężenie swojej inwestycji. To, co może być przewagą, ma szansę stać się również ryzykiem. Aktywne zarządzanie funduszem i różnice w składzie portfela w stosunku do benchmarku mogą powodować negatywne odchylenia wyniku.
Fundusze inwestycyjne emitujące tytuły uczestnictwa zarządzane są przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych. Rynek jest silnie rozproszony i zróżnicowany geograficznie. Do największych firm na świecie należą BlackRock, Vanguard czy Fidelity Investments, oferujące bardzo szeroki wachlarz rozwiązań inwestycyjnych.
Rozwój rynku funduszy inwestycyjnych przyczynił się do powstania wielu form wspólnego inwestowania. Fundusze inwestycyjne kategoryzowane są przede wszystkim w oparciu o dwa kryteria. Pierwszym z nich jest forma prawna, w ramach której możemy wyodrębnić trzy rodzaje funduszy:
- Otwarte – najbardziej powszechna forma funduszy inwestycyjnych, co do zasady niewiążąca się z ograniczeniami dotyczącymi nabycia/umorzenia tytułów uczestnictwa. Charakteryzują się największą płynnością, a tytułem uczestnictwa jest jednostka uczestnictwa.
- Specjalistyczne otwarte – działają w sposób zbliżony do funduszy otwartych, jednak mają możliwość stosowania restrykcji dotyczących kręgu inwestorów, terminów odkupywania jednostek uczestnictwa i innych zasad funkcjonowania (podobnie jak fundusze zamknięte).
- Zamknięte – posiadają ograniczenia związane z zakupem i odkupem tytułów uczestnictwa, którym jest certyfikat inwestycyjny będący papierem wartościowym. Cechują się większą elastycznością w konstruowaniu składu portfela, mogą być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym.
Drugim, równie powszechnym kryterium podziału funduszy inwestycyjnych, jest ich polityka inwestycyjna. W otej kategorii znajdują się następujące rodzaje funduszy inwestycyjnych:
- Pieniężne – fundusze inwestujące swe środki przede wszystkim w rozwiązania rynku pieniężnego,
- Dłużne – polityka inwestycyjna skupiona jest na rynku obligacji,
- Mieszane – do tej grupy zaliczane są fundusze stabilnego wzrostu oraz zrównoważone
– posiadają w portfelu zarówno instrumenty dłużne, jak i udziałowe, a ich udział uzależniony jest od polityki inwestycyjnej funduszu, - Akcyjne – w strukturze portfela dominują akcje,
- Absolutnej stopy zwrotu – fundusze tej grupy stosują zróżnicowane strategie inwestycyjne
w celu osiągnięcia dodatnich stóp zwrotu niezależnie od koniunktury rynkowej. Cechują się dużymi wahaniami struktury portfela, - Pozostałe (nieruchomości, sekurytyzacyjne, itp.) – fundusze skupiające się na wybranym segmencie rynku, często przyjmujące formę funduszy zamkniętych.
Poziom ryzyka w funduszach inwestycyjnych zależny jest przede wszystkim od polityki inwestycyjnej danego rozwiązania. Mimo dywersyfikacji portfela, fundusze skupiające się na rynku akcyjnym charakteryzują się wysokim poziomem ryzyka. Z drugiej strony barykady znajdują się fundusze pieniężne, cechujące się ograniczoną zmiennością. Eksperci WealthSeed wskazują na horyzont inwestycyjny. W przypadku funduszy ryzykownych, perspektywa inwestycyjna powinna być dłuższa, natomiast w przypadku rozwiązań narażonych na niższe ryzyko, inwestowanie może mieć charakter krótkoterminowy.
Różnorodność funduszy inwestycyjnych przekłada się na możliwość ich elastycznego stosowania w zależności od panujących warunków rynkowych. W okresie gorszej koniunktury gospodarczej na świecie teoretycznie lepiej powinny prezentować się rozwiązania obarczone mniejszym ryzykiem tj. fundusze pieniężne, dłużne. W sytuacji ekspansji gospodarczej przekładającej się na świetne wyniki firm, najlepszym wyborem wydają się rozwiązania ryzykowne, czyli fundusze akcyjne. Fundusze mieszane mogą dobrze się sprawdzać dla osób cechujących się neutralnym nastawieniem do ryzyka. Ogólnie rzecz biorąc, fundusze inwestycyjne to dobre rozwiązanie dla nieposiadających specjalistycznej wiedzy i czasu na samodzielne inwestowanie na rynku akcji i długu.
Fundusze inwestycyjne potrafią wypracować ponadprzeciętną stopę zwrotu. Biorąc pod uwagę fundusze otwarte w Polsce w ostatnich 12 miesiącach, jeden z funduszy skupionych na rynku tureckim może pochwalić się stopą zwrotu na poziomie 57.00%. Jednak na rynku tym nie brakuje również maruderów, a takim przykładem w tym przypadku jest fundusz spółek wzrostowych, który w ciągu roku stracił aż 72.88%.
Źródło: Piotr Langer, WealthSeed
