Sejm odrzucił większość poprawek Senatu do nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych, która uchyla ich wygaszający charakter i podwyższa limit roczny odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich płaconych na rzecz związków zawodowych w danym roku podatkowym. Jedyna przyjęta poprawka Senatu ma charakter doprecyzowujący.
Odrzucone przez Sejm poprawki wprowadzały możliwość wzruszenia decyzji w sprawie emerytur pomostowych, gdy pomyłka byłaby nie tylko po stronie ZUS, ale także po stronie pracownika (podanie błędnych danych) . Obligowały także rząd do przygotowania do roku 2027 strategii aktywizującej osoby pracujące w szczególnych warunkach albo o szczególnym charakterze.
Nowelizacja uchyla wygaszający charakter emerytur pomostowych, wprowadza regulację dotyczącą zabezpieczenia działaczy związkowych w sprawach z zakresu prawa pracy, podwyższa limit roczny odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich płaconych na rzecz związków zawodowych w danym roku podatkowym, wyłącza dodatek za szczególne warunki pracy z katalogu składników wynagrodzenia, uwzględnianych przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia pracownika.
Nowelizacja zakłada, że osobie, która wystąpi o ustalenie prawa do emerytury pomostowej przed rozwiązaniem stosunku pracy, a spełni pozostałe warunki ustalenia prawa do emerytury pomostowej, (m.in. wiek 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna, staż pracy ogółem, wykonywanie pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r.) organ rentowy wyda decyzję o przyznaniu emerytury pomostowej.
Prawo do emerytury pomostowej przysługujące takiej osobie ulegnie jednak zawieszeniu do czasu rozwiązania stosunku pracy.
Nowelizacja rozszerza kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy w procesie kontroli kwalifikowania prac jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w związku ze skargą pracownika ze względu na nieumieszczenie w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Szacuje się, że wzrost wydatków na emerytury pomostowe wyniesie w pierwszym roku (2024 r.) 12,6% (w kwotach dyskontowanych 220 mln zł) i systematycznie będzie wzrastać w stosunku do prognozowanych wydatków według stanu obecnego (ze względu na obecny mechanizm wygaszający). Wydatki te będą finansowane z budżetu państwa, ze względu na fakt, że już obecnie Fundusz Emerytur Pomostowych, z którego są finansowane emerytury pomostowe wymaga znacznego wsparcia w postaci dotacji z budżetu państwa (ok. 80% przychodów FEP).
Nowelizacja zakłada też zmianę przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, polegającą na podwyższeniu rocznego limitu odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych w roku podatkowym z kwoty 500 zł do kwoty 840 zł.
Proponowane podwyższenie limitu odliczenia ma zwiększyć zainteresowanie obywateli działalnością społeczną na rzecz poprawy warunków pracy poprzez członkostwo w związkach zawodowych. Będzie miało zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2023 r.
Szacuje się, że proponowane rozwiązanie spowoduje zmniejszenie dochodów jednostek sektora finansów publicznych dla jednego roku maksymalnie o ok. 50 mln zł. Do określenia powyższej wartości przyjęto liczbę podatników na podstawie deklaracji PIT-11 za 2022 r., w których płatnicy wykazali pobrane składki członkowskie na rzecz związków zawodowych (1 218 tys. podatników) oraz założenie, że każdy podatnik dokonuje odliczenia w kwocie limitu.
Odliczenie z tytułu opłacania składek członkowskich w związkach zawodowych zostało wprowadzone od 1 stycznia 2022 r., początkowo z rocznym limitem 300 zł, a następnie od 1 lipca 2022 r. limit ten podwyższono do 500 zł. Przy czym limit ten miał zastosowanie w odniesieniu do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Zatem podatnicy po raz pierwszy zastosowali ulgę w zeznaniach podatkowych za 2022 r.
Nowelizacja rozszerza katalog składników wynagrodzenia, które nie są uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia o dodatek za szczególne warunki pracy przysługujący z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej.
Nowela zawiera też jednoznaczny przepis co do konieczności nałożenia na pracodawcę w wyroku uznającym wypowiedzenie umowy za pracę za bezskuteczne albo przywracającym pracownika do pracy, obowiązku dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Ustawa o emeryturach pomostowych reguluje warunki nabywania prawa do świadczenia okresowego w postaci emerytury pomostowej oraz rodzaje prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, których wykonywanie uprawnia do emerytury pomostowej. Są wypłacane do dnia nabycia przez osobę pobierającą emeryturę pomostową prawa do uzyskania powszechnej emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Dotyczy to np. górników, hutników, osób sprawujących opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci, młodzieży lub dorosłych, nauczycieli z ośrodków wychowawczych czy ratowników medycznych.
W kwietniu br. 40,8 tys. osób pobierało emeryturę pomostową. W roku 2022 wydatki na emerytury pomostowe wynosiły ok. 1,8 mld zł.
Źródło: ISBnews
