Sejm odrzucił większość poprawek Senatu do nowelizacji ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, dotyczącej powrotu do stabilizującej reguły wydatkowej (SRW). Posłowie nie zgodzili się m.in., by prawo do przenoszenia wydatków miała cała Rada Ministrów, a nie sam premier i by decyzje o blokadzie środków podejmował minister finansów.
Posłowie byli przeciwni poprawce Senatu zakładające,j że w przypadku niektórych jednostek (Kancelaria Prezydenta, Sejmu i Senatu) blokowanie wydatków będzie możliwe jedynie po uzyskaniu ich zgody. Odrzucili też zmianę, zgodnie z którą minister finansów miałby obowiązek publikacji informacji o przychodach, wydatkach i wynikach podmiotów sektora finansów publicznych.
Sejm nie zgodził się też na określenie zakresu informacji, jaki powinien być publikowany w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej i sprawozdania z jego wykonania według reguł stosowanych przy procedurze nadmiernego deficytu, ani na wykreślenie zapisu, na mocy którego premier może przekazać Funduszowi Reprywatyzacji papiery wartościowe o wartości do 20 mld zł na nabywanie i obejmowanie akcji w spółkach w latach 2021–2022.
Nowelizacja dotyczy powrotu do stosowania standardowej stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), która zostanie wydłużona do 2022 r., a także zwiększenia elastyczności w związku z gospodarowaniem środkami budżetowymi w celu niwelowania negatywnych skutków zmian gospodarczych i społecznych spowodowanych COVID-19. SRW określa limit wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych na poziomie gwarantującym zachowanie równowagi finansów publicznych.
Sejm znowelizował ustawę o finansach publicznych, wprowadzając zmiany w kryteriach, określających tempo powrotu do pierwotnej formuły stabilizującej reguły wydatkowej (SRW). Zgodnie z nowelą, w indykatorze wzrostu określającym kwotę wydatków nie będzie uwzględniany wpływ pandemii, a SRW zostaną objęte wszystkie państwowe fundusze celowe bez względu na dysponenta.
W znowelizowanej w maju 2020 r. ustawie o finansach publicznych umożliwiono czasowe zawieszenie stabilizującej reguły wydatkowej i zastosowanie tzw. klauzuli wyjścia, jeśli rząd ogłosi stan epidemii na terenie całego kraju, a jednocześnie sytuacja gospodarcza ulegnie znacznemu pogorszeniu. Natomiast w roku budżetowym, w którym sytuacja gospodarcza ulegnie poprawie ma zostać uruchomiona tzw. klauzula powrotu, która umożliwi automatyczny, stopniowy powrót do kwoty wydatków wynikającej z pierwotnej formuły SRW w horyzoncie od 2 do 4 lat.
Jak wskazywało Ministerstwo Finansów, które przygotowało projekt tej nowelizacji, dotychczasowe brzmienie ustawy o finansach publicznych oraz prognozy makroekonomiczne warunkują powrót do stosowania stabilizującej reguły wydatkowej zgodnie z pierwotną formułą z art.112aa ustawy o finansach publicznych już w drugim roku budżetowym od zawieszenia, tj. w roku 2022.
Jednak – zdaniem resortu – ograniczenie przyrostu wydatków wynikające ze stosowania pierwotnej formuły SRW już w przyszłym roku jest przedwczesne ze względu na przebieg pandemii i jej wpływ na gospodarkę.
Zmiany w ustawie o finansach publicznych obejmują:
- Zmiany w kryteriach, które określają tempo powrotu do pierwotnej formuły SRW – nowe kryteria mają być oparte o porównanie tempa realnego wzrostu gospodarczego w latach obowiązywania klauzuli wyjścia i klauzuli powrotu z 8-letnią średnią wzrostu gospodarczego sprzed pandemii (indykatorem wzrostu stosowanym w SRW). Zdaniem autorów proponowanego rozwiązania, zmiana ta pozwoli wydłużyć klauzulę powrotu przy zachowaniu spójności z ogólną klauzulą wyjścia i jednocześnie uprości jej mechanizm.
- Nieuwzględnianie wpływu pandemii w indykatorze wzrostu określającym kwotę wydatków – zmiana ma polegać na oczyszczeniu wskaźnika średniookresowej dynamiki PKB, określającego kwotę wydatków, z zakłóceń wywołanych przez skutki pandemii. Tempo wzrostu gospodarczego w latach obowiązywania klauzuli wyjścia i klauzuli powrotu będzie zastąpione przez średnią wzrostu gospodarczego sprzed zawieszenia SRW. Brak takiej korekty – jak podkreślono – oznaczałby trwały wpływ szoku wywołanego pandemią na ścieżkę wydatków SRW.
- Nieuwzględnianie w SRW, w okresie stosowania klauzuli wyjścia i klauzuli powrotu, korekt mających na celu konsolidację finansów publicznych – zgodnie z zaleceniami instytucji międzynarodowych, w tym Komisji Europejskiej. Zdaniem MF w okresie pandemii i bezpośrednio po niej polityka makroekonomiczna powinna koncentrować się na odbudowie potencjału gospodarczego. Konsolidację należy rozpocząć po ustabilizowaniu się sytuacji.
Jednocześnie nowelizacja ustawy o finansach publicznych rozszerza także zakres stabilizującej reguły wydatkowej. Początkowo, wprowadzona w 2013 r. SRW objęła prawie 98% wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych (z wyłączeniem wydatków w pełni finansowanych ze środków unijnych i EFTA oraz wydatków jednostek, które miały ograniczoną zdolności do generowania wysokich deficytów).
Nowelizacja zakłada, że SRW objęte będą wydatki wszystkich państwowych funduszy celowych bez względu na dysponenta funduszu. W tym zakresie:
- rozszerza zakres organów i jednostek objętych SRW o pozostałe państwowe fundusze celowe, tj. jednostki, o których mowa w art. 9 pkt 7 ustawy o finansach publicznych (dotychczas SRW objęte są wydatki wybranych państwowych funduszy celowych),
- dostosowuje terminy opracowywania planów finansowych jednostek objętych SRW do harmonogramu prac ustalania limitu wydatków budżetu państwa wynikającego z SRW w ramach prac nad projektem ustawy budżetowej na rok następny,
- rozszerza katalog jednostek automatycznie włączanych do SRW w przypadku utworzenia nowej jednostki o państwowe fundusze celowe.
Źródło: ISBnews
