Senat przyjął nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym (SN) z poprawkami, które zakładają m.in. zniesienie Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego i przeniesienie do Izby Karnej SN rozpatrywania spraw dyscyplinarnych, a także usunięcie przepisów przyznających Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu (NSA) prawo do orzekania w sprawie tzw. testu bezstronności.
Za nowelą wraz z poprawkami głosowało 96 senatorów, nikt nie był przeciwny, nikt nie wstrzymał się od głosu. Wcześniej Senat odrzucił zarówno wniosek o odrzucenie ustawy w całości, jak i wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.
W trakcie senackiej debaty minister do spraw Unii Europejskiej Szymon Szynkowski vel Sęk podkreślił, że nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym jest rezultatem przełamania impasu w rozmowach z Komisją Europejską na temat Krajowego Planu Odbudowy (KPO) . Zaznaczył, że jej uchwalenie pozwoli na odblokowanie środków unijnych dla Polski na realizację KPO.
Senat przyjmując poprawki, zaproponowane przez Komisję Ustawodawczą i Komisję Praw Człowieka opowiedział się za zniesieniem Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego, a także uznaniem orzeczeń Izby Dyscyplinarnej SN, poprzedniczki likwidowanej Izby Odpowiedzialności Zawodowej za nieważne i pozbawione skutków prawnych. Wszczęte sprawy miałyby podlegać umorzeniu.
Senat chce przywrócenia i wyrównania uposażeń sędziów, które zostały na podstawie tych orzeczeń obniżone, a także przywrócenia do orzekania sędziów, którzy zostali zawieszeni w wykonywaniu czynności służbowych. Sędziowie, których sprawy zostały zakończone w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej mieliby prawo do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w ciągu trzech miesięcy od uchwalenia ustawy.
Właściwym sądem dla rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów Sądu Najwyższego byłaby Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego.
Senat wykreślił z nowelizacji przepisy dające uprawnienia NSA do orzekania w sprawie tzw. testu bezstronności i niezawisłości sędziego (w ocenie senatorów to rozwiązanie narusza normy konstytucyjne). Senatorowie zaproponowali powrót do dotychczasowych uregulowań, czyli pozostawienie tych kompetencji przy SN.
Zgodnie z poprawkami, uprawnieni do orzekania w postępowaniach inicjowanych wnioskiem o sprawdzenie niezawisłości i bezstronności mieliby być wyłącznie sędziowie, którzy posiadają co najmniej 7-letni staż, czyli otrzymali nominacje sędziowskie przed wejściem w życie w 2017 r. nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Wprowadzone poprawki dają ponadto prawo do wystąpienia z wnioskiem o sprawdzenie bezstronności i niezawisłości sędziego poszczególnym członkom składu sędziowskiego rozpoznającego sprawę, a nie tylko całym składom.
Nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym w wersji uchwalonej przez Sejm zakładała, że sprawy dyscyplinarne i immunitetowe sędziów będzie rozstrzygać Naczelny Sąd Administracyjny, a nie – jak obecnie – Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego. NSA będzie rozstrzygać sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego w pierwszej instancji w składzie 3-osobowym, a w drugiej – w 5-osobowym.
Dla sędziów sądów powszechnych i wojskowych NSA miałby być sądem dyscyplinarnym w części spraw w pierwszej instancji i we wszystkich sprawach w drugiej. NSA przejąłby także kompetencje do rozstrzygania tzw. spraw immunitetowych sędziów wszystkich sądów. Nowela wprowadza również zasadnicze zmiany dotyczące tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego, umożliwiającego kontrolę spełnienia przez sędziego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i postępowania po powołaniu, jeżeli mogą spowodować naruszenie standardu niezawisłości lub bezstronności, wpływając na wynik sprawy.
Takie testy mogłyby być stosowane wobec wszystkich sędziów, a wniosek o ich przeprowadzenie – zgodnie z nowelą – może złożyć nie tylko strona postępowania prowadzonego przez danego sędziego, ale także sam sąd. Według nowych przepisów sędziowie nie będą ponosić odpowiedzialności dyscyplinarnej za ustalanie lub ocenę zgodności z prawem prawidłowości powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania uprawnienia do orzekania.
Źródło: ISBnews
