Prezydent podpisał nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która ma na celu zmianę, uzupełnienie lub przedłużenie funkcjonowania do 30 września 2025 r. ram prawnych dla legalnego pobytu w Polsce obywateli Ukrainy, którzy musieli emigrować ze swojego kraju w związku z konfliktem zbrojnym, podała Kancelaria Prezydenta.
Ustawa przedłuża okres obowiązywania tymczasowej ochrony dla obywateli Ukrainy, który zgodnie z obowiązującymi przepisami kończy się z dniem 30 czerwca 2024 r., do 30 września 2025 r.
„Celem tego wydłużenia jest zapewnienie, sprawnego i nieobciążającego dodatkowo organów administracji rządowej, procesu przechodzenia przez obywateli Ukrainy, korzystających obecnie z ochrony czasowej, na pobyt czasowy” – czytamy w komunikacie.
Przedłużenie okresu, w którym pobyt na terytorium RP obywateli Ukrainy jest uznawany za legalny, jest również związane z przedłużeniem dostępu do świadczeń zdrowotnych, świadczeń rodzinnych i socjalnych, świadczeń wypłacanych przez ZUS oraz możliwości pobytu w obiektach zbiorowego zakwaterowania.
Ustawa dokonuje rozszerzenia zakresu podmiotowego ustawy o pomocy o dwie kategorie cudzoziemców, tj. o małoletnie dzieci obywateli Ukrainy oraz o małoletnie dzieci małżonków obywateli Ukrainy. Rozwiązanie to spowoduje, że kolejne kategorie cudzoziemców objętych ochroną tymczasową będą mogły korzystać z instytucji pomocowych przewidzianych w ustawie o pomocy.
Ponadto ustawa przewiduje szereg rozwiązań szczegółowych w zakresie uszczelnienia systemu udzielania pomocy, dostępu do rynku pracy oraz wygaszenia części działań pomocowych. Do najważniejszych z nich należą:
– wyłączenie z zakresu podmiotowego ustawy o pomocy dzieci urodzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ich ojcem jest obywatel polski albo obywatel innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
– zmiana terminu na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL ze statusem UKR z 30 dni od dnia przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na „niezwłocznie po przybyciu”;
– obniżenie wieku osób, od których pobierane są odciski palców (z 12 do 6 lat), w celu skorelowania regulacji dotyczących pobierania danych przechowywanych w rejestrze obywateli Ukrainy z regulacjami dotyczącymi wydawania kart pobytu;
– powrót do zasady potwierdzania tożsamości wyłącznie w oparciu o ważny dokument podróży przy nadawaniu numeru PESEL oraz wprowadzenie obowiązku obywateli Ukrainy do potwierdzenia swojej tożsamości w dowolnym organie gminy w terminie 60 dni od daty wydania dokumentu podróży w przypadku, gdy ich numer PESEL nadany został w oparciu o inny dokument;
– doprecyzowanie przepisów dotyczących automatycznej zmiany statusu obywateli Ukrainy w rejestrze PESEL oraz ich uzupełnienie o przepisy umożliwiające organowi wykonawczemu gminy dokonywanie zmian w tym rejestrze w razie braku automatycznej zmiany statusu;
– uchylenie przepisu, na podstawie którego organ gminy mógł zapewnić obywatelowi Ukrainy nieodpłatne wykonanie fotografii do wniosku o nadanie numeru PESEL;
– uszczelnienie systemu udzielania pomocy w miejscach zbiorowego zakwaterowania i ograniczenie możliwości nadużywania tego systemu w związku z wygaszeniem z dniem 30 czerwca 2024 r. świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelowi Ukrainy; świadczenie to będzie mogło być przyznane jedynie za okres do dnia 30 czerwca 2024 r.;
– sprecyzowanie zakresu pomocy udzielanej obywatelom Ukrainy przez wojewodów poprzez wskazanie, że pomoc ta może polegać na zapewnieniu zakwaterowania zbiorowego, za które uznaje się zakwaterowanie w obiekcie, w którym przebywa co najmniej 10 osób, lub w obiektach będących własnością lub przedmiotem trwałego zarządu jednostek sektora finansów publicznych, i całodziennego wyżywienia zbiorowego, prowadzeniu punktów recepcyjnych, zapewnieniu transportu związanego z zakwaterowaniem lub opieką medyczną, podjęciu innych działań niezbędnych do realizacji pomocy, po uzyskaniu zgody właściwego ministra;
– wprowadzenie nowych mechanizmów partycypacji i zwalniania z opłat za pobyt w miejscach zbiorowego zakwaterowania powyżej odpowiednio 120 dni i 180 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium RP;
– doprecyzowanie przepisów regulujących zasady zwrotu środków przekazanych z Funduszu Pomocy, które nie zostały wykorzystane albo zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości;
– modyfikacja zasad dostępu do polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy; w obowiązującym stanie prawnym obywatel Ukrainy, który przebywa w Polsce legalnie, może podjąć legalnie pracę u każdego pracodawcy w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę; jedynym warunkiem, którego spełnienie jest konieczne, aby praca mogła być uznana za legalną, jest złożenie powiadomienia (tylko elektronicznie) przez pracodawcę w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy, za pośrednictwem portalu – praca.gov.pl;
– zbliżenie rozwiązań opieki nad dziećmi z ukraińskiej instytucjonalnej pieczy zastępczej do minimalnych wymagań obowiązujących w polskiej instytucjonalnej pieczy zastępczej;
– przedłużenie z 12 do 36 miesięcy okresu przechowywania danych z ewidencji małoletnich w systemie informatycznym;
– uzależnienie przyznania i wypłaty świadczenia wychowawczego oraz świadczenia Dobry Start od tego, czy dziecko realizuje odpowiednio obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny albo obowiązek nauki w przedszkolu lub szkole należącej do polskiego systemu edukacji; rozwiązanie to będzie obowiązywać od okresu świadczeniowego rozpoczynającego się 1 czerwca 2025 r. oraz roku szkolnego 2025/2026;
– uchylenie podstawy do uzyskania przez obywatela Ukrainy jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe; jednocześnie w ustawie pozostawiono możliwość przywrócenia tego świadczenia, w drodze wydania stosownego rozporządzenia, w razie wzmożonego napływu obywateli Ukrainy;
– wprowadzenie nowych rozwiązań w zakresie legalizacji pobytu, w tym umożliwienie ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin dla obywateli Ukrainy, którzy korzystają w RP z ochrony czasowej, wprowadzenie nowej procedury umożliwiającej przekształcenie posiadanych przez obywateli Ukrainy uprawnień pobytowych w zezwolenia na pobyt czasowy, w drodze wydania karty pobytu (wydanie karty pobytu skutkować będzie przekształceniem z mocy prawa dotychczasowego uprawnienia pobytowego w zezwolenie na pobyt czasowy);
– wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą wraz z posiadaniem zezwolenia na pobyt czasowy, uzyskanego drogą „przekształcenia” będzie przysługiwał takiej osobie dostęp do polskiego rynku pracy poprzez zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę i to bez obowiązku dokonywania powiadomienia powiatowego urzędu pracy oraz prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na takich samych zasadach jako obywatele polscy, a zatem również na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej;
– wprowadzenie szczególnych podstaw cofnięcia posiadanego przez obywateli Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy; zezwolenie to będzie cofane w przypadku, gdy będą tego wymagały względy obronności lub bezpieczeństwa państwa, lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lub będzie obowiązywał wpis danych obywatela Ukrainy do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, lub obywatel Ukrainy opuści terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres co najmniej 6 miesięcy;
– ustalenie maksymalnego 36-miesięcznego okresu, w którym uczniowie będący obywatelami Ukrainy będą mogli uczestniczyć w dodatkowych bezpłatnych zajęciach z języka polskiego, jeżeli rozpoczęli je w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024;
– zwolnienie uczniów i słuchaczy z Ukrainy z obowiązku przystąpienia w roku szkolnym 2024/2025 do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego wraz z wprowadzeniem przepisów epizodycznych określających sposób przeliczania na punkty poszczególnych kryteriów rekrutacyjnych do szkół ponadpodstawowych na rok szkolny 2025/2026;
– przedłużenie o 32 miesiące, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., okresu, w którym obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu lekarza albo zgody na wykonywanie zawodu lekarza dentysty oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania tych zawodów oraz przedłużenie, w takim samym wymiarze, okresu, w którym obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje pielęgniarki lub położnej poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu pielęgniarki albo położnej oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania tych zawodów;
– przedłużenie do dnia 30 września 2025 r. okresu, w którym minister właściwy do spraw zdrowia może nadać numer odpowiadający numerowi prawa wykonywania zawodu na wniosek lekarza albo lekarza dentysty, jeżeli lekarz ten uzyskał zaświadczenie o wpisie do rejestru lekarzy tymczasowo i okazjonalnie wykonujących zawód i zgłosił zamiar udzielania świadczeń zdrowotnych obywatelom Ukrainy.
Źródło: ISBnews
