Projekt ustawy o nowelizacji ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 przewiduje, że rolnicy zostaną zwolnieni z obowiązku ugorowania gruntów ornych i jednocześnie uzyskają możliwość ubiegania się o płatność w ramach nowego ekoschematu – Grunty wyłączone z produkcji. Jak poinformował minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski, uzasadnione jest, aby te rozwiązania weszły w życie jak najszybciej.
„Rozwiązania te są oczekiwane przez rolników, stanowią bowiem odpowiedź na postulaty zgłaszane przez rolników i organizacje rolnicze dotyczące uproszczenia systemu płatności bezpośrednich, a także są korzystne dla rolników pod względem zmniejszenia obciążeń administracyjnych (rolnicy zostaną zwolnieni z obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych – tzw. norma GAEC 8 i jednocześnie uzyskają możliwość ubiegania się o płatność w ramach nowego ekoschematu – Grunty wyłączone z produkcji). Dlatego też uzasadnione jest, aby weszły w życie jak najszybciej” – napisał Siekierski w piśmie skierowanym do przewodniczącego Komitetu Stałego Rady Ministrów Macieja Berka.
Jednym z głównych postulatów zgłaszanych w ramach protestów rolniczych był postulat dotyczący zniesienia obowiązku ugorowania gruntów ornych – jednego z elementów normy dobrej kultury rolnej wskazującej na konieczność zagwarantowania minimalnego udziału co najmniej 4% gruntów ornych na poziomie gospodarstwa przeznaczonych na obszary i elementy nieprodukcyjne (GAEC 8), przypomniano w ocenie skutków regulacji (OSR) do projektu.
15 marca 2024 r. Komisja Europejska opublikowała projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniający rozporządzenie (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar (COM(2024)139).
„Projekt ustawy ma na celu wdrożenie przepisów ww. rozporządzenia. Rolnicy zostaną zwolnieni z obowiązku ugorowania gruntów ornych w ramach GAEC 8 i jednocześnie uzyskają możliwość ubiegania się o płatność w ramach nowego ekoschematu – Grunty wyłączone z produkcji. Rolnicy i organizacje rolnicze postulują również o utrzymanie płatności dla małych gospodarstw stosowanej w 2023 r. O utrzymanie tej płatności wnioskowała m.in. Podkarpacka Izba Rolnicza. We wniosku podkreślono m.in., że rolnicy z mniejszych gospodarstw często nie mają technicznych możliwości skorzystania z płatności w ramach ekoschematów. W konsekwencji takie gospodarstwa otrzymują wsparcie w niższej wysokości” – czytamy w OSR.
Państwo członkowskie może odstąpić od tego obowiązku z zastrzeżeniem jednak, że ustanowi dobrowolny dla rolnika ekoschemat dotyczący przeznaczenia określonego odsetka gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne. Tym samym rolnicy będą wynagradzani za przeznaczenie powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie na obszary wyłączone z produkcji, które mają korzystny wpływ na różnorodność biologiczną, wskazano w uzasadnieniu projektu.
„Planowane narzędzia interwencji to:
• wdrożenie płatności w ramach ekoschematu – Grunty wyłączone z produkcji, o którym mowa w projekcie rozporządzenia. Szacuje się, że z ekoschematu skorzysta maksymalnie 600 tys. rolników, co stanowi ok. 48% wszystkich rolników.
• wdrożenie płatności dla małych gospodarstw, o której mowa w art. 28 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz. Urz. UE L 435 z 06.12.2021, str. 1, z późn. zm.), na lata 2024-2027.
Szacuje się, że z tego rozwiązania skorzysta ok. 50% rolników posiadających gospodarstwa do 5 ha, tj. ok. 310 tys. gospodarstw. Dzięki wprowadzeniu tej płatności gospodarstwa najmniejsze (do 5 ha), a więc w przeważającej większości gospodarstwa rodzinne, będą mogły uzyskać wsparcie w znacznie uproszczonej formie, bowiem płatność dla małych gospodarstw zastępuje inne rodzaje płatności bezpośrednich, tj. m.in. ekoschematy i płatności związane z produkcją.
• ustanowienie podstawy prawnej dającej możliwość wydania rozporządzenia, w przypadku wystąpienia:
poważnej klęski żywiołowej lub poważnego zdarzenia pogodowego powodującego duże szkody w gospodarstwie na dokładnie określonym obszarze. Rozporządzenie będzie określało obszary uznawane za objęte działaniem siły wyższej lub wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności, rodzaje płatności lub wsparć lub warunki lub wymogi dla poszczególnych płatności lub wsparć, na które wpływ miało działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności.
warunków pogodowych uniemożliwiających rolnikom i innym beneficjentom przestrzeganie norm, określającego częściowe odstępstwo w zakresie dotyczącym okresu i obszaru przestrzegania norm.
W efekcie rolnicy dotknięci ww. okolicznościami nie będą zobowiązani do przedstawiania dodatkowych dokumentów potwierdzających zaistnienie tych okoliczności” – napisano dalej w OSR.
Wdrażanie wsparcia w państwach członkowskich jest uzależnione od struktury samego państwa i może być bardzo zróżnicowane. Przepisy UE nie narzucają państwom członkowskim stosowania jednolitych rozwiązań, określają jedynie ramy prawne, w których mogą poruszać się państwa członkowskie, podkreślono także w OSR.
„W trakcie prac nad opracowaniem nowego ekoschematu uzyskano wstępną informację, że w czterech państwach członkowskich (Bułgaria, Estonia, Słowacja, Węgry) już funkcjonują podobne ekoschematy oparte na tworzeniu elementów nieprodukcyjnych lub wyłączaniu pewnego procenta powierzchni gruntów ornych z produkcji rolnej. Obecnie w tych państwach członkowskich trwają prace legislacyjne nad dostosowaniem tych istniejących rozwiązań do propozycji zawartych w opublikowanym projekcie rozporządzenia” – wskazano w dokumencie.
Polska wprowadzi nowy ekoschemat od 2024 r. Z informacji uzyskanych na roboczo od innych państw członkowskich wynika, że w 2025 r. tożsamy ekoschemat planują wdrożyć kolejne państwa Unii: Szwecja, Grecja, Rumunia, Łotwa, Finlandia, podsumowano.
Źródło: ISBnews
